De laatste twee weken stonden zeker in het teken van mijn motto “wat je nog niet kent, moet je proberen! Voor de theatervoorstelling ‘Gronieken’ van Zummerbühne werd ik gevraagd om naast basklarinet ook Aulos te spelen. Een instrument waar ik tot dat moment eigenlijk nog nooit van gehoord had! Na wat plaatjes en video’s te zoeken op Google gingen er wel wat belletjes rinkelen en sprak het geluid mij erg aan. Dus zei ik maar gewoon ja! En had ik nog 3 weken tot de premiere om een instrument te leren met niet 1, maar zelfs 2 dubbelrieten!!!
Wat is de aulos precies?
Een aulos, in meervoud auloi is een blaasinstrument uit de oud-Griekse en de oud-Egyptische muziek. Het woord αὐλός had in het Oudgrieks oorspronkelijk de betekenis van buis. De meest voorkomende variant van de Aulos heeft al vanaf de oorsprong twee speelpijpen (een cilindrische buis) die van een dubbelriet zijn voorzien. Gecombineerd met een riet (enkel of dubbel) gedraagt hij de buis zich als een gesloten orgelpijp: klinkt een octaaf lager dan een open pijp en blaast niet over naar het octaaf, maar naar de duodeciem. Hij heeft alleen de even boventonen en daardoor een wat melancholiek timbre. De aulos is derhalve geen hobo, wat velen menen, maar een klarinet! Het instrument stond ook in de mythologie in kwade reuk: satyr Marsyas was volgens de mythe de uitvinder van de aulos. Hij daagde lierspeler Apollon uit voor een muzikale wedstrijd. De winnaar mocht met de verliezer ‘alles doen wat hij wilde’ en Marsyas dacht daarbij aan iets in de erotische sfeer. Hij verloor jammerlijk en kreeg als straf dat hij aan een boom werd opgehangen om daarna levend te worden gevild. Het instrument genoot evenwel een grote populariteit: ook bij sport was hij onmisbaar en er waren wedstrijden voor auleten. Het waren de popmusici van hun tijd en we kennen nog namen van beroemdheden. Er is maar een klein aantal oud-Griekse auloi uit circa 400 v.Chr. gevonden. De meest complete is in het British Museum, de Elgin aulos, en is van hout. Het Louvre heeft er een van palmhout (buxus) en Museum Vosbergen in Eelde is in het bezit van een vrij complete Aulos. Deze is van hertenbot gemaakt: de middenvoetsbeentjes van een damhert. Hij wordt getoond samen met een eveneens van hertenbot gemaakte kopie.
Gronieken
In de zomer van 2023 deden archeologen een bijzondere ontdekking tijdens werkzaamheden aan de Grote Markt in Groningen: ze vonden een mysterieus kistje met fragmenten van eeuwenoude perkamenten. Deze oude geschriften zouden wel eens een nieuw licht kunnen werpen op de geschiedenis van Noord-Europa. Ze suggereren dat migratiestromen vanuit Groningen eeuwen geleden een sleutelrol speelden in de verspreiding van mythen, legendes en culturen door heel Europa. Gronieken is een meeslepende muziektheatervoorstelling over de mogelijk onontdekte geschiedenis van Groningen, met livemuziek door een groot orkest en koor. Het is alweer de derde voorstelling gemaakt door Stichting Zummerbühne. Ieder jaar maken zij op een andere plek in de provincie, een andere voorstelling, waarbij een hoofdrol is weggelegd voor de rijkdom van het Groninger landschap en haar inwoners. Uitgevoerd door professionele acteurs en musici, aangevuld met amateurs uit de regio. De voorstelling Gronieken is te zien van 13 augustus tot en met 14 september 2025 in op de zandvlakte in Meerstad.
Mijn ervaring tot nu
Het begon natuurlijk met het uitpakken, te zien in deze eerste video :). Het hout is echt heel glanzend en ook zo ontzettend zacht! Ik was ook meteen helemaal weg van de rietkapjes, de buisvormige houtjes die de rieten weer tegen elkaar duwen.
De eerste paar noten kwamen er tot mijn eigen verbazing al snel uit. Maar helaas kon ik er maar letterlijk 1 minuut op spelen per keer omdat de rieten nog moesten wennen. Hierdoor moet je onmiddellijk stoppen met spelen als de rieten meer dan 2 millimeter van elkaar af gaan staan. Gelukkig is dit dan wel meerdere keren per dag mogelijk omdat de rietkapjes maken dat de rieten snel weer tegen elkaar gaan staan. Na een paar dagen kwam de drone toon er al goed uit en waren de meeste noten al behoorlijk zuiver. Daarbij was ik aan het experimenteren met verschillende articulaties en het toevoegen van extra lage noten. Zie de video’s hieronder voor een impressie.
Vandaag ben ik bezig geweest met het leren van een eerste liedje, een oud Grieks folkslied genaamd ‘The Seikilos Song’. Dat was toch wel weer even andere koek! Om op de twee pijpen andere articulatie en noten te doen is toch echt een grote stap en het is ook lastig om de intonatie dan mooi te houden. Dit hoor je natuurlijk extra omdat 1 pijp altijd een drone noot aanhoudt als fundatie voor de andere pijp. Dus weer een leuke opdracht voor komende dagen om dit verder te ontdekken!
Al met al is het nog best een spannend project, want het lijken twee pijpjes met weinig mogelijkheden maar er schuilt een hele wereld achter. En het wordt nog een grote ontdekkingstocht tot de première op 14 augustus. In ieder geval kijk ik erg uit naar komende maandag wanneer de repetities van start gaan! Lijkt me echt zo leuk om mee te maken hoe de muziek en het verhaal tot leven komen op die mooie zandvlakte in Meerstad; en ik mij even in het land van de goden lijk te bevinden met het spelen van de Aulos.
Wil je meer zien van hoe het er aan toe gaat bij Zummerbühne? Volg mij dan vooral ook op Instagram! Stuur me vooral ook een berichtje wat je van deze blog vond of een idee voor een volgende 🙂 Je kan me ook altijd hieronder een berichtje sturen als je meer wil weten over de aulos, klarinet, het muzikant zijn of als je een vraag hebt!
Tot snel!
Muzikale groet, Femke